Ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc hiện đang đối mặt với sự thiếu hụt nhân tài khoa học và công nghệ, và tham vọng tự chủ khó thành hiện thực.
“Nếu công nghệ thúc đẩy sự đổi mới, thì con người là chìa khóa để thúc đẩy sự phát triển của công nghệ.” Chuyên gia Zhang Wei của Đại học Fudan cho biết tại Hội nghị vi mạch thành phố phía Nam hôm 18/10. “Đẳng cấp của con người quyết định sức mạnh”.
Trên thực tế, vấn đề lớn nhất của Trung Quốc trên con đường tự lực bán dẫn là thiếu nguồn nhân lực để theo kịp tham vọng của đất nước. Theo một báo cáo từ Viện Giáo dục và Tài chính, sự thiếu hụt nhân tài trong ngành bán dẫn đã tăng gấp đôi, từ 150.000 vào năm 2015 lên 300.000 vào năm 2019.
Đồng thời, một báo cáo của Ngân hàng Đầu tư Quốc tế CICC (CICC) chỉ ra rằng vấn đề của nguồn nhân lực bán dẫn không phải là số lượng mà là chất lượng. Thống kê cho thấy, đội ngũ kỹ sư được đào tạo trong lĩnh vực này còn rất trẻ, đồng nghĩa với việc ngành này đang thiếu những người dẫn đầu, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất chip.
Trong những năm qua, nhờ chính sách thu hút nhân tài của chính phủ, số lượng chuyên gia làm việc trong ngành bán dẫn của Trung Quốc ngày càng tăng. Những người này luôn được hỗ trợ an sinh xã hội tốt nhất và mức lương lý tưởng. CICC cho biết trong năm 2016, các khoản chi (bao gồm đầu tư trực tiếp và miễn thuế R&D) chiếm 0,12% GDP của Trung Quốc.
Theo CICC, trước năm 2015, sinh viên tốt nghiệp ngành bán dẫn từ các trường đại học danh tiếng như Thanh Hoa, Bắc Kinh, Phúc Đán, Giao thông vận tải Thượng Hải rất khó tuyển dụng. Các sinh viên chuyên ngành vi điện tử và truyền thông thường chọn các công ty Internet hơn là các doanh nghiệp liên quan đến chip.
Tính đến cuối năm 2019, ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc có 510.000 nhân viên, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó 350.000 người trực tiếp tham gia thiết kế hoặc sản xuất chip. So với 280.000 chuyên gia trong cùng lĩnh vực ở Hoa Kỳ, con số này là áp đảo. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo của các trường đại học Mỹ cao hơn rất nhiều so với các chuyên gia hàng đầu.
Hu Peng, giám đốc nghiên cứu của CICC, cho biết: “Không thiếu tài năng thiết kế bán dẫn ở Trung Quốc, và các chuyên gia Huawei HiSilicon là một ví dụ. Họ có thể đe dọa sự thống trị của Hoa Kỳ”. “Nhưng Trung Quốc thiếu nhân tài, kỹ năng sản xuất và công nhân lâu năm. Rất khó để những người làm việc dưới 20 năm có thể thành thạo mọi thứ.”
Trên thực tế, quốc gia đông dân nhất thế giới này cũng đang nỗ lực nâng cao chất lượng nguồn lực ngành bán dẫn nhằm đạt được mục tiêu tự chủ càng sớm càng tốt. Vào tháng 8 năm 2020, ba tháng sau khi Hoa Kỳ đưa nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách thực thể, Bắc Kinh đã ban hành Chính sách số 8 nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn thông qua các ưu đãi về thuế, hỗ trợ tài chính và các chương trình đào tạo tốt hơn. Nước này cũng kêu gọi đưa nghiên cứu bán dẫn vào chương trình giảng dạy của các trường đại học. Vào tháng 4 và tháng 7 năm nay, Đại học Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh lần lượt thành lập khoa đào tạo mạch tích hợp.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, triết lý và lý thuyết giảng dạy của trường là nền tảng chứ khó có thể cung cấp những kỹ năng thực hành cần thiết. “Chúng tôi cần đào tạo những công ty tốt nhất. Trường học không phải là nơi tốt nhất để dạy thực hành”, Richard Chen, một kỹ sư sản xuất wafer Đài Loan có trụ sở tại Trung Quốc, cho biết.
Một giải pháp khác mà Trung Quốc đang nghiên cứu là gửi các kỹ sư của mình ra nước ngoài đào tạo. Tuy nhiên, đây chính là lý do dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám. Nhiều người được cử đi học ở nước ngoài đã không về nước phục vụ đất nước do lương thấp và không được đền bù xứng đáng.
Baolin (theo dõi South China Morning Post)
.